> Wstęp

> Główne założenia Generalnego Planu Wschodniego (Generalplan Ost) i jego odniesienia do Zamojszczyzny 

> Wysiedlenie mieszkańców Zamojszczyzny do obozu przejściowego w Zamościu

> Sytuacja dzieci na tle warunków obozowych

Miejsce Zamojszczyzny w Generalnym Planie Wschodnim (Generalplan Ost)
i przeprowadzenie akcji wysiedleńczej (XI1942 - III 1943).


1. Główne założenia Generalnego Planu Wschodniego (Generalplan Ost) i jego odniesienia do Zamojszczyzny

Akcja masowego wysiedlania ludności z terenu Zamojszczyzny wiązała się z realizacją perspektywicznych planów zgermanizowania wschodniej Europy sta nowiących kontynuację hasła „Drang nach Osten" jako podstawowego wyznacz nika polityki zagranicznej Niemiec. U jej źródeł leżał imperializm niemiecki ukształtowany w XIX w. pod hegemonią Prus, w związku z szybkim rozwojem gospodarczym Niemiec, dążący do ekspansji Europy, a w dalszej kolejności - na wet całego świata'. Po objęciu władzy przez Adołfa Hitlera powstały nie tylko plany agresji na poszczególne państwa, ale też projekty zaprowadzenia w Europie „nowego porządku" (Neue Ordnung) po zwycięskim zakończeniu wojny-. Przy ich tworzeniu hitlerowcy powoływali się na pseudonaukową teorię rasizmu zakła dającą wyższość rasy germańskiej.
Krótko po wybuchu drugiej wojny światowej, tj. 7 października 1939 r., Hitler wydał dekret: „O umocnieniu niemczyzny" wymieniając trzy zasadnicze za dania mające na celu wzmocnienie i ugruntowanie władzy niemieckiej w Euro pie. Dotyczyły one kwestii sprowadzenia do kraju Niemców żyjących dotychczas za granicą, usunięcia obcych grup narodowościowych zagrażających, zdaniem przywódców narodowego socjalizmu, bezpieczeństwu Rzeszy i społeczeństwu niemieckiemu oraz utworzenia nowych obszarów osiedleńczych dla Niemcowi Ich realizację powierzono Reichsfuhrerowi SS ł^einrichowi Himmlerowi, miano wanemu przez Hitlera Komisarzem Rzeszy do Spraw Umocnienia Niemczyzny. Opracowany przez Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA), na polecenie Himmlera, tzw. Generalny Plan Wschodni (Generalplan Ost) przewidywał w per spektywie 20-30 lat skolonizowanie środkowej i wschodniej Europy połączone z wysiedleniem, germanizacją i eksterminacją biologiczną mieszkającej tam lud ności*. Mimo, iż tekst tego znanego dziś powszechnie z przekazów dokumentu nie zachował się, o jego istnieniu i treści wiadomo przede wszystkim na podstawie zeznań złożonych w procesie głównych zbrodniarzy wojennych przed Międzyna rodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze^ Ostateczna redakcja pierw szej wersji planu opracowana została w 1940 r., natomiast prace przygotowawcze prowadzone były, na zlecenie Himmlera, jeszcze przed wybuchem drugiej wojny światowej*'. Fakt ten potwierdził znany zbrodniarz wojenny, SS-Obergruppenfuh-rer Erich von dem Bach zeznając jako świadek przed Amerykańskim Trybunałem Wojskowym w Norymberdze w procesie nr 8 przeciwko funkcjonariuszom Głów nego Urzędu SS do Spraw Rasy i Osadnictwa. Dokładne odtworzenie dokumentu stało się możliwe dzięki przesłuchaniu w tym procesie SS-Standartenfuhrera dr. hlansa Ehlicha, wyższego urzędnika Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy - głównego referenta opracowującego „Generalplan Ost".

Generalny Plan Wschodni składał się z dwóch zasadniczych części, z których pierwsza, tzw. „Mały Plan" (Kleine Planung), zawierała projekty na najbliższą przyszłość, w miarę dokonywania zaboru terenów położonych na wschód od gra nicy Niemiec. Druga część obejmowała plany perspektywiczne i określona jako tzw. „Wielki Plan" (Grosse Planung) składała się z projektów, których realizacja miała być rozpoczęta po zwycięskiej wojnie ze Związkiem Radzieckim, w ciągu 25-30 lat. Przewidywały one wysiedlenie na tereny zachodniej Syberii 31 mi lionów (spośród 45 milionów) mieszkańców ziem Polski, Czechosłowacji oraz znacznych obszarów europejskiej części Związku Radzieckiego (Ukraina, Bia łoruś, Litwa, Łotwa, Estonia oraz Krym i rejon Leningradu). Granicę „Wielkiej Rzeszy" przewidywał Generalplan Ost na Uralul Autorzy projektów wskazywali z niepokojem na „niesłychaną biologiczną siłę reprodukcji u sąsiadujących na wschodzie narodów", w stosunku do których uważali za słuszne prowadzenie w przyszłości „świadomie negatywnej polityki ludnościowej", przy zastosowaniu wszelkich możliwych środków, włącznie ze sterylizacją**.

Natomiast zawarta w memoriale z 27 kwietnia 1942 r. pt. „Ocena i uwagi do Generalnego Planu Wschodniego Reichsfiihrera SS", autorstwa dr. Ericha Wetzla kierownika Centrali Doradczej Urzędu do Spraw Polityki Rasowej NSDAP, nowa wersja planu zakładała, iż wysiedlenia obejmą około 46-51 milionów osób''. Ge-neralplanOst przewidywał m.in. wysiedlenie 80-85 % ogółu ludności polskiej. Po wymordowaniu Żydów jako pierwsi mieli opuścić swój kraj Polacy, „najbardziej wrogo usposobieni w stosunku do Niemców - jak pisał dr E. Wetzel - liczebnie najsilniejsi, a wskutek tego najniebezpieczniejsi ze wszystkich obcoplemieńców, których wysiedlenie plan przewiduje. Są narodem, który najbardziej skłania się do konspiracji"'". W dalszej części memoriału informował Wetzel o sposobie roz wiązania kwestii polskiej: „Powinno być oczywiste, że polskiej kwestii nie moż na rozwiązać w ten sam sposób, że zlikwiduje się Polaków, podobnie jak Żydów. Tego rodzaju rozwiązanie kwestii polskiej obciążyłoby naród niemiecki na daleką przyszłość i odebrałoby nam wszędzie sympatię, zwłaszcza, że inne sąsiednie na rody musiałyby liczyć się z możliwością, iż w odpowiednim czasie potraktowane zostaną podobnie. Moim zdaniem musi być znaleziony taki sposób rozwiązania kwestii polskiej, ażeby wyżej wskazane polityczne niebezpieczeństwa zostały sprowadzone do możliwie najmniejszych rozmiarów"".

Plany hitlerowskie przewidywały zniemczenie nie tylko terenów włączonych do Rzeszy, ale także i pozostałych ziem polskich określanych mianem Generalne go Gubernatorstwa, obejmującego 5 okręgów (dystryktów): warszawski, radom ski, lubelski, krakowski oraz galicyjski (od 1941 r.)'^. Obszar ten uznany został, zgodnie z dyrektywą Hitlera, za „tymczasową siedzibę Polaków" oraz „kolonię narodu niemieckiego"'^
Wiosną 1941 r. w sztabie dowódcy SS i policji dystryktu lubelskiego SS-Bri-gadefuhrera Odillo Globocnika'" przygotowywano, pod jego osobistym kierownictwem, plany kolonizacji Generalnego Gubernatorstwa i europejskiej części Rosji, w myśl których w pierwszej kolejności region lubelski miał stać się „czysto niemieckim obszarem osadniczym'"^ Natomiast 20 lipca 1941 r. Himmler, któ ry osobiście zwiedził wówczas Lublin i Zamość, zlecił Globocnikowi opracowa nie planu utworzenia wokół Zamościa tzw. Niemieckiego Okręgu Osiedleńczego. Nazwa Zamościa miała być zmieniona na Himmlerstadt (Miasto Himmlera)'*.
Zgodnie z założeniami Generalnego Planu Wschodniego pierwszy obszar kolonizacyjny stanowić miała Zamojszczyzna. Eksperymentalne próby zniem czenia zamierzano przeprowadzić na terenie czterech powiatów w południowo-wschodniej części dystryktu lubelskiego. Wybór ten podyktowany był względa mi natury militarnej, polityczno- gospodarczej oraz propagandowej. Zasadniczą rolę odegrało położenie geograficzne Zamojszczyzny jako terenu nadgranicz nego. W perspektywie zakładano bowiem utworzenie wzdłuż granicy przyszłej Wielkiej Rzeszy „germańskiego wału ochronnego", oddzielającego jej teryto ria od nieskolonializowanego jeszcze wschodu, zamieszkiwanego przez „pod-ludzi", a także zabezpieczającego zaplecza niemieckich armii walczących na wschodzie'^. Osadzenie zaufanych hitlerowców, głównie esesmanów z rodzi nami oraz jednoczesne osiedlanie ludności niemieckiej na wschodnich terenach GG miało na celu stworzenie germańskich kleszczy, w które ujęta zostałaby ludność polska"*.

Oprócz położenia geograficznego niemały wpływ na wybór tego obszaru pod zasiedlenie, wywarły przesłanki gospodarcze. Urodzajne ziemie większo ści terenów Zamojszczyzny i liczne folwarki spełniały rolę zachęty dla osad ników niemieckich". Zamojszczyzna była terenem specyficznym, na którym nie występowało zorganizowane osadnictwo niemieckie. W koncepcjach nie mieckich dotyczących tego obszaru nawiązywano też do rzekomej „tradycji" niemieckiej kolonizacji. Odkryto bowiem na tych terenach śladowe osadnic two niemieckie z XVIłI i XIX w. Rozproszone uległo jednak dość szybko asymilacji-".

Pierwszej próby wysiedleń dokonano na Zamojszczyźnie od 6 do 25 listopada 1941 r. na polecenie Globocnika. Wysiedlono wówczas ludność polską z siedmiu wsi, położonych w powiecie zamojskim: Huszczki Dużej, Huszczki Małej, Pod-huszczki. Wysokiego, Białobrzegów, Bortatycz i Dulnika. W efekcie wysiedlono 2098 osób, które przetrzymywano przez pewien okres w koszarach w Zamościu, a następnie przewieziono do kilku wsi w powiecie hrubieszowskim^'. Ich miejsce zajęli rolnicy pochodzenia niemieckiego, sprowadzeni z okolic Radomia^-. Od tej chwili sprawa wysiedleń w Zamojszczyźnie wchodziła w fazę pełnej realizacji wywołując coraz to większy niepokój miejscowej ludności. Po eksperymentalnej próbie wysiedleńczej Niemcy przystąpili do przygotowywania dokładnego planu akcji. Przeprowadzano spisy mieszkańców, sporządzano opisy gospodarstw (in wentarz, budynki itp.). Jednocześnie zmuszano gospodarzy, pod groźbą ostrych represji, do przyspieszonego odstawiania przymusowych kontyngentów. Ludno ści Zamojszczyzny wstrzymano wydawanie dowodów osobistych (tzw. Kenn-kart). Latem i jesienią 1943 r., w wyniku stosowania przymusu i terroru, nabrała rozmachu akcja werbowania mieszkańców wsi do podpisywania volkslisty - nie mieckiej listy narodowościowej^^ Działały też specjalne komisje antropologiczne badające ludność w celu doszukania się cech charakterystycznych dla rasy ger mańskiej^'*.
Opracowując plany kolonizacyjne niemieckie organa wykonawcze wydały szereg instrukcji i zarządzeń regulujących tryb i sposób przeprowadzania wysie dleń oraz osiedlania kolonistów. Uwieńczenie przygotowań stanowiło zarządzenie Himmlera z 12 listopada 1942 r. „o utworzeniu pierwszego terenu osiedleńczego w Generalnej Gubemi"^^ W myśl rozporządzenia kierownictwo akcji wysiedla nia Polaków i osiedlania Niemców powierzono wyższemu dowódcy SS i Policji w Generalnej Guberni SS-Obergruppenfiihrerowi Walterowi Krugerowi, nato miast wykonawcą został szef SS i policji w dystrykcie lubelskim, SS-Brigade-flihrer Globocnik. Centralne kierownictwo akcji objął IV departament (Gestapo) Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (referat specjalny IV B 4). Zarządze niem szefa Centrali Przesiedleńczej w Łodzi Hermana Krumeya utworzono w Zamościu zamiejscowy oddział tej centrali oraz obóz przejściowy dla wysiedleńców (Polensammellager) rozbudowując istniejący obóz dla jeńców radzieckich"*. Ko mendantem obozu mianowano SS-Unterscharfiihrera Artura Schiitza.

Nieco wcześniej, bowiem 31 października 1942 roku, skierowano do akcep tacji Himmlera projekt określający zasady postępowania wobec wysiedlonych mieszkańców Zamojszczyzny, opracowany przez referat specjalny IV B 4^\ Prze widywano w nim utworzenie tzw. „obozów wychowawczych dla dzieci" (Kinde-rerziehungslager) dla dzieci do lat 10. Część dzieci uznanych za „cenne rasowo" zamierzano skierować do III Rzeszy i poddać germanizacji.

Zgodnie z niemieckimi zarządzeniami ludność wysiedlona z Zamojszczyzny miała być podzielona w zależności od jej „wartości rasowej" na cztery grupy. Do grupy pierwszej i drugiej zaliczone zostały rodziny polskie pochodzenia nie mieckiego bądź z domieszką krwi niemieckiej. Rodziny te miały być kierowane do Łodzi dla dokonania ścisłych selekcji i ewentualnego zniemczenia-**. Zaliczeni do grupy trzeciej, „lepszej", Polacy w wieku 14-60 lat, zdolni do pracy fizycznej, mieli być skierowani na roboty przymusowe do Rzeszy, by tam zastąpić pracują cych w przemyśle wojennym Żydów. Osoby zaliczone do grupy czwartej, w wie ku od 14 do 60 lat, przeznaczone zostały na zagładę w obozie koncentracyjnym KL Auschwitz. Natomiast spośród osób zaliczonych do grupy trzeciej i czwartej zamierzano wybrać dzieci do 14 roku życia oraz osoby w wieku powyżej 60 lat, a także chorych, ułomnych itp. i umieścić ich w tzw. wsiach rentowych („Ren-tendorfer")'*'. Rozlokowywanie to miało nastąpić w ten sposób - co zaznaczono w omawianym projekcie - że „Polacy umieszczani będą dodatkowo we wsiach już istniejących i zamieszkanych wyłącznie przez Polaków. Podobne środki za stosowane były dotychczas i to z powodzeniem w kraju Warty podczas rugowania Polaków drogą organizowania „rezerwatów dla Polaków"'". Jednocześnie pod kreślano przy tym, iż „tylko bardzo niewielka liczba polskich dzieci, których ro dzice zostaną zakwalifikowani do grupy trzeciej i czwartej będzie się nadawała do zniemczenia"^'. Górną granicę wieku dzieci przeznaczonych do umieszczenia we wsiach rentowych ustalono na 14 lat, starsze miały być wywożone do pracy

W Rzeszy". Ze wstępnych szacunków wynikało, iż grupa pierwsza i druga obej mowała 5 % ogółu ludności, grupa trzecia - 74 %, a czwarta - 21 %^\ Z ogól nej liczby 140 000 wysiedlonych mieszkańców Zamojszczyzny przewidywano umieścić we wsiach rentowych 17 000 osób (12%)^"'. Projektowano utworzyć je w dwóch dystryktach: warszawskim i radomskim, głównie w miejscowościach pożydowskich. „Jako «Rentendorfer» należy w dystrykcie warszawskim i radom skim wybrać przede wszystkim takie miejscowości - czytamy w dalekopisie Szefa Policji skierowanym 31 października 1942 r. do Reichsfuhrera SS - z których wy siedlono ludność żydowską i rodziny umieści się w mieszkaniach pożydowskich. W terminie do wiosny Inspektoraty Rolne przydzielą im ziemię"''''. W dalekopisie nakreślono szczegóły projektu tworzenia wsi rentowych. Pisano: „Wybierze się w tym celu odpowiednie, czysto polskie osiedla wiejskie. Nie ma mowy o two rzeniu nowych, względnie opróżnianiu istniejących wsi [...] rodziny umieszczone w tzw. «Rentendorfer» otrzymają tam mieszkania i kawałek gruntu (zasadniczo Yi ha). W razie, gdyby wśród nich znajdowały się jeszcze osoby, zdolne do pracy, należy je dodatkowo przekazać do robót rolnych. Można je użyć do pracy w róż nych miejscowościach w pewnych warunkach - nawet do pracy w rzemiośle'"''. Ulokowanie deportowanych we wsiach rentowych wiązało się z koniecznością zapewnienia im warunków bytowych. Przedstawiając propozycję rozwiązania tej kwestii Krumey donosił: „Aby utrzymać ludzi we wsiach rentowych trzeba bę dzie przydzielić im nieco ziemi, gdzie mogliby sami wytwarzać konieczne do ży cia artykuły. Wydaje mi się, że kolektywny przydział ziemi byłby najsłuszniejszy. Poza tym opuszczenie wsi rentowych musiałoby podlegać karze, która groziłaby też w wypadku wejścia do wsi"".
Lokalizacja wsi rentowych w powiecie siedleckim, w bliskiej odległości od obozu zagłady w Treblince, była nieprzypadkowa. Najprawdopodobniej po za kończeniu eksterminacji Żydów los ich mieli podzielić wysiedleńcy z Zamojsz czyzny. Stąd podzielić należy opinię Cz. Madajczyka, badacza dziejów Za­mojszczyzny: „Starców i dzieci lokowano w dawnych siedzibach pożydowskich i w powiatach tak niedaleko położonych od Treblinki, Majdanka czy Bełżca, iż można było żywić obawy o ich los^^
Przygotowując akcję wysiedleńczą na Zamojszczyźnie ustalono też sprawę za pewnienia odpowiedniej liczby transportów. W tym celu, jak wynika z telegramu wysłanego 26 października 1942 r. do Krumeya, a kierowanego do Ministerstwa Komunikacji Rzeszy, zapotrzebowanie na cotygodniową dostawę do obozu w Za mościu (począwszy od 2 listopada 1942 r.) wynieść miało pięć transportów dla oko ło 1000 osób każdy. Dwa miały przewozić wysiedleńców do Berlina, a pozostałe trzy - do Oświęcimia (do obozu Auschwitz)^'. Osobne transporty kolejowe zamie rzano przygotować dla osadników'*". Natomiast środki transportowe konieczne dla przewozu wysiedleńców do „wsi rentowych" dostarczyć miała Generalna Dyrekcja Kolei Wschodnich w Krakowie. Transportom tym należało zapewnić dostateczną eskortę, zaś przewożonej ludności - odpowiednią ilość wyżywienia'".

' J. Gumkowski, K. Leszczyński, Generalplan Ost, [w:] Straty wojenne Polski w latach 1939 1945, Poznań - Warszawa 1962, s. 7; A. Leśniewski, R. Nurowski, Podłoże polityczne ruchów migracyjnych między Odrą a Bugiem, [w:] Ruchy migracyjne między Odrą a Bugiem w dobie II wojny światowe", „Studia i Rozprawy", z. IX, Poznań - Warszawa 1960, s. 10-11; R. Hrabar, Z. Tokarz, J. E. Wilczur, op. cit., s. 15. 2.1. Markiewicz, Nie dali ziemi..., s. 13; J. Śląski, Zamojszczyzna, „Życie i Myśl" 1965, nr 7-8, s. 109.
-^ J. Gumkowski, K. Leszczyński, op. cit., s. 7-8. 4Cz. Madajczyk, Generalna Gubernia..., s. 93-109.
5 Dokument ten miał charakter ściśle tajny i był znany wyłącznie najbardziej zaufanym pracowni kom wysokiej hierarchii hitlerowskiej.
*■ Program narodowościowy Ra.s.senpoliti.sche.s Amt z 1939 roku na ziemiach polskich, „Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce" (dalej: „BGKBZNwP"), Warszawa 1948, t. IV, s. 135-171.
^ Cz. Madajczyk, Polityka okupanta wobec narodu polskiego w okresie II wojny .światowej, [w:] Problemy wojny..., s. 58.
^ R. Hrabar, Z. Tokarz, J. E. Wilczur, op. cit., s. 16. "^ Ibidem; J. Gumkowski, K. Leszczyński, op. cit., s. 12.
^^ Hitlerowski plan wysiedlenia 50 milionów Słowian, „BGKBZNwP", Poznań 1949, t. V, s. 221. "Ibidem, s. 223.
'2 Cz. Madajczyk, Generalna Gubernia..., s. 107; Cz. Pilichowski, Obozy i ośrodki przymusowego odosobnienia, [w:] Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939-1945, Warszawa 1979, s. 36. '3 Z. Mańkowski, Hitlerowska akcja wysiedleń i osadnictwa na Zamojszczyźnie (model czy im­prowizacja), [w:] Przesiedlenia ludności przez III Rzeszę i jej sojuszników podczas II wojny świa towej, Lublin 1974, s. 17.
'** Odillo Globocnik - był jednym z głównych zbrodniarzy działających w czasie okupacji na terenie Lubelszczyzny. Urodził się w 1904 r. w Trieście, z zawodu technik budowlany. Członek NSDAP od marca 1931 r., za wybitne zasługi dla partii hitlerowskiej na terenie Austrii awanso wał do stopnia pułkownika SS, a następnie mianowany został Gauieiterem Wiednia. Za wybitne „zasługi" położone przy lik.widacji Żydów na terenie GG oraz podczas przeprowadzanycłi akcji pacyfilcacyjno-wysiedleńczychnaZamojszczyźnie awansuje, 9 listopada 1942 r., do stopnia Grup-penfuhrera SS. Zob. J. Wnuk., Glohocnik, „Kamena" z 15 IX 1962, nr 17, s. 7. '5.1. Markiewicz, op. cif., s. 16.
"' Okupacja i ruch oporu w dzienniku Hansa Franka 1939-1945, i. 1 (1939-1942), Warszawa 1972, s. 422-424.
'^ Zbrodnie hitlerowskie na Zamojszczyżnie, Warszawa 1968, s. 5.
'** J. Wnuk, Dokumenty zbrodni hitlerowskiej, [w:] J. Wnuk, H. Radomska-Strzemecka, Dzieci polskie..., s. 142.
''' Majątki ziemskie wchodzące w skład Ordynacji Zamoyskich zamierzano rozdzielić wśród za służonych Niemców.
"W latach trzydziestych XX w. Niemcy prowadzili, pod kierownictwem Kurta Lucka (później szego wysokiego oficera SS w Urzędzie Ras i Osadnictwa RSHA) badania, w wyniku których stwierdzono, iż 70% potomków osadników niemieckich uległo polonizacji, 20% uważało się jesz cze za Niemców, a jedynie 10% (głównie starcy) posługiwało się językiem niemieckim.

21 Wysiedloną ludność zamierzano osiedlić za Bugiem, jednak wskutek sprzeciwu władz admi nistracyjnych i wojskowych z tamtych terenów, zamiar ten nie został zrealizowany. Wysiedleń ców przewieziono do miejscowości nadbużańskich w powiecie hrubieszowskim każąc im szukać schronienia u krewnych i znajomych, zob. J. Mirski, Wysiedlanie w powiecie zamojskim, [w:] Ter ror niemiecki w Zamojszczyźnie..., op. cit., s. 108.

22 B. Wróblewski, Losy dzieci Zamojszczyzny w okresie okupacji hitlerowskiej, [w:] Dzieci i mło dzież w latach drugiej wojny .światowej (pod red. Cz. Pilichowskiego), Warszawa 1982, s. 351.
23 Aresztowano oporne rodziny, a następnie podsuwano im deklarację i zmuszano do jej podpi sania.
24 J. Fajkowski, Wieś w ogniu. Eksterminacja wsi polskiej w okresie okupacji hitlerowskiej. War szawa 1972, s. 33.
25 Zamojszczyzna-Sonderlaboratorium SS..., s. 167-170 (Tekst zarządzenia ogólnego nr 17 C Re-ichsfuhrera SS w sprawie określenia pierwszego terenu osiedleńczego w GG).
2''Filią łódzkiej Centrali Przesiedleńczej kierował SS-Sturmbannfuhrer Gustav Hutte. '^T Zamojszczyzna-Sondedaboratorium SS..., s. 154 (Dalekopis SS-Gruppenfiihrera Mullera do Reichsfuhrera SS z propozycjami w kwestii ewakuacji Polaków z dystryktu lubelskiego dla osie dlenia tam Yolksdeutscłiów).
2S Niewielką część tych rodzin zamierzano wykorzystać w tzw. gospodarstwach „Z", powstałych ze skomasowania małych gospodarstw polskich, do czasu przybycia przesiedleńców, ibidem.
29 Początkowo zamierzano też umieścić w tzw. wsiach rentowych także księży polskich z dys tryktu lubelskiego ujętych podczas wysiedlenia, jednak 29 grudnia 1942 r, H. Gunter wystosował telegram do W. Krugera informując go o decyzji dotyczącej wywożenia księży do obozu koncen tracyjnego. Zob. ibidem, s. 252.
30 Ibidem, s. 154.
31 Ibidem.
i~ IPN Warszawa, Akta w sprawie „Zbrodni hitlerowskich w Lubelszczyźnie", sygn. SAL-193/I, k. 52-53 (Dalekopis nr 197 z 31 X 1942 r.).
-^' /Mmojszczyzna-Sonderlaboratorium SS...„ s. 139-140 (Telegram SS-Obersturmbannfuhrera H. Krumeya do Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy w sprawie ewakuacji Polaków z GG). -'4 Ibidem. Były to liczby przybliżone z uwagi na brak dokładnych danych dotyczących wieku ludności w Generalnej Guberni,
35 ]pI^4 Warszawa, Akta w sprawie „Zbrodni hitlerowskich w Lubelszczyźnie", sygn. SAL-193/l, k. 54-55 (Dalekopis szefa Policji Bezpieczeństwa i SD do Reichsfuhrera SS z 31 X 1942 r.). "i* Ibidem.

^''Zamojszczyzna-Sonderlahoratorium SS..., s. 262. (Sprawozdanie H. Krumeya z działalności za mojskiego oddziału Centrali Przesiedleńczej od początku akcji w Zamościu do 31 grudnia 1942 r.) ''^Cz. Madajczyk, Lubelszczyzna w polityce okupanta, „Zeszyty Majdanka" 1967, t. 2, s. 10.