|
I wojna światowa. Walki w okolicach Grabowca w lipcu 1915 r.
Przełomowe znaczenie dla dalszych losów ziem polskich miał wybuch I wojny światowej. 6 sierpnia 1914 roku Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Rosji. W związku z przygranicznym położeniem Grabowca, Zamościa i innych okolicznych miejscowości wchodzących w skład Rosji z Galicją wchodzącą w skład Austro-Węgier działania wojenne objęły te miejscowości od początku konfliktu. Front przez Grabowiec przetaczał się dwukrotnie: w sierpniu i wrześniu 1914 roku oraz w lipcu 1915 roku. Ofensywa wojsk austriacko-niemieckich spowodowała cofanie się wojsk rosyjskich w głąb Rosji oraz ewakuację ludności i mienia z terenów Królestwa Polskiego. Ewakuację nakazał car ukazem z dnia 2 września 1914 roku. 30 czerwca 1915 roku wojska austriacko-węgierskie zajęły Zamość. W komunikacie sztabu generalnego wojsk carskich w Petersburgu wzmiankowano, że 8 lipca 1915 roku skutecznie odparto wojska nieprzyjacielskie spod Grabowca. W komunikacie – z 13 lipca 1915 roku – sztabu generalnego wojsk carskich w Petersburgu wzmiankowano, że wojska austriacko-niemieckie bezskutecznie próbowały przełamać linię frontu „w okolicy Chełma przy wsi Grabowiec”. Z komunikatu sztabu generalnego wojsk carskich w Petersburgu z dnia 19 lipca 1915 roku wiadomo, że 16 i 17 lipca 1915 roku armia austriacko-niemiecka po ataku artyleryjskim i kilkakrotnych walkach na bagnety zdobyły okopy kilku kompani na froncie Grabowiec-Bereście. Natomiast, jak wynika z komunikatu sztabu generalnego wojsk carskich w Petersburgu z dnia 20 lipca 1915 roku, 18 lipca 1915 roku armia carska czterokrotnie odparła gwałtowne ataki wojsk austriacko-niemieckich (wspierane ogniem artylerii) w okolicy Grabowca (pod wsią Grabowiec). Z innego źródła wiadomo: według komunikatu wojsk rosyjskich z 17 lipca 1915 roku wojskom austriacko-węgierskim i niemieckim kilkakrotnie w nocy z dnia 15 na 16 lipca 1915 roku udało się przedrzeć przez druciane zagrody na wschód od Grabowca ale za każdym razem były przez wojska rosyjskie wypierane. W nocy z 16 lipca na 17 lipca 1915 roku, według komunikatu wojsk niemieckich z 19 lipca 1915 roku, wojska austriacko-węgierskie i niemieckie (prawdopodobnie 17 lipca 1915 roku) zdobyły przejście przez rzekę Wolicę (wschodni dopływ Wieprza) - między Skierbieszowem a Grabowcem - do okolic Grabowca. Wzięto 3000 jeńców. Rosjanie informowali, że 16 i 17 lipca 1915 roku zostały przeprowadzone, przez wojska niemieckie, dwa potworne ataki na bagnety przez co zostały zajęte okopy dwóch rot rosyjskich. 30 lipca 1915 roku armia niemiecka przekroczyła skrzyżowanie dróg pod Wojsławicami, na linii Chełm-Grabowiec, i zajęła stanowisko na północ od Hrubieszowa.W okresie I wojny Polacy walczyli w każdej ze stron konfliktu, w zależności od zamieszkania danego terytorium zaborcy.W armii carskiej służyli m.in. Franciszek Bekier, Józef Ciszewski, Leon Zawalski, Jakub Kulik, Auksenty Kołtun, Józef Kalisz, Piotr Pawłowski, Józef Boczkowski, Paweł Tałaj (Grabowiec-Góra, był ordynansem oficera kawalerii carskiej).*
*Renata Kulik i Henryk Kulik, Grabowiec na przestrzeni dziejów.
W latach 1914 - 1918 Grabowiec znajdował się pod okupacją austriacką.W ostatnich dniach października 1918 r. rozpadła się monarchia austriacka. Od 22 listopada 1918 r. Grabowiec jest w Republice Polskiej.
-----------------------------------------
Do 1914 r. w armii carskiej służyło około 10 tys. ofcerów zawodowych oraz około 150 tys. żołnierzy Polaków (w latach 1914‑1915 liczba polskich rekrutów wzro‑ sła do prawie 800 tys.), a polskiego pochodzenia było około 120 generałów (dla porównania w 1939 r. w Wojsku Polskim służyło zaledwie 97 generałów).
W 1921 r. spośród zweryfkowanych w Wojsku Polskim 143 generałów aż 65 (48,1%) pochodziło z armii rosyjskiej (dla porównania: 59, czyli 43,7% z armii austriackiej, 12 tj. 8,9% z legionów, 4, czyli 2,9% z armii Hallera, a zaledwie 3 tj. 2,2% z armii niemieckiej). Podobny procent był w Wojsku Polskim z 30 tys. ofcerów – od chorążego do pułkownika – wywodziło się z armii carskiej...W 1917 r. w armii carskiej służyło prawie 600 pułkowników pochodzenia polskiego, wśród których byli m.in. późniejsi generałowie WP (...)
Józef Morzy (10 VIII 1921‑16 X 2011) – badacz dziejów Europy Wschodniej (...https://www.academia.edu/117510320/Studia_z_Dziejów_Rosji_i_Europy_Środkowo_Wschodniej_T_48_2013
_In_Memoriam?email_work_card=view-paper
|
Gości online: 1
